Afgelopen weekeinde werden de halve finales in de kadercompetitie gespeeld. Zelf was ik deelnemer in Oegstgeest, de thuishaven van biljart-vereniging BCO. Zoals zo vaak kijk ik naar tegenstanders als ze aan het inspelen zijn: u weet wel na drie minuten zegt de arbiter ‘u hebt nog één minuut’ en gebruikelijkerwijs probeert de speler dan meestal de acquitstoot (maximaal drie keer). Lees verder: Inspelen hoe hoe je dat
De komende weken gaan we verder met een aantal columns over biljart training, en deze zijn weer uit Biljart Totaal, maar deze keer van Hans de Jager. Omdat deze enkel als scans beschikbaar zijn zal ik deze overschrijven en deze doorzoekbaar en beter leesbaar maken. Meer leesvoer over biljarten? KLIK
Reacties en aanvullingen zijn natuurlijk van harte welkom.
Auteur: Terry van Erp (BV Beja)
Handwerk
Heel vroeger zijn biljartballen met de hand gemaakt. Tegenwoordig doet een machine het werk (daarover straks wat meer). De eerste biljartballen waren van hout. Het spel (aanvankelijk een soort croquet) werd toen nog buiten gespeeld. Nadat biljarten eenmaal een binnensport werd – midden 16e eeuw – kwamen de ivoren ballen.
Biljarten was toen vooral een spel voor de gegoede stand. Koningen waren er dol op. Biljarten werd daarom ook wel eens het ‘spel der koningen’ genoemd.
Ivoor
Maar terug naar de bal. Ivoor, of elpenbeen, is een natuurlijk product. Het gaat om het been uit de slagtanden van olifanten. Ivoor is dus zeldzaam en daardoor erg duur. Fabrikanten van biljartballen zijn daarom al vroeg op zoek gegaan naar betaalbare alternatieven. In 1863 werd er zelfs een wedstrijd voor uitgeschreven. Ene John Wesley Hyatt greep die wedstrijd aan om een stabiel plastic te maken. Na zes jaar experimenteren kwam hij met een biljartbal van kunststof, celluloid genoemd.
Toen Hyatt aan zijn klus begon, bestonden er al enkele kunststoffen zoals eboniet en parkesine. Maar erg bruikbaar voor het maken van biljartballen waren die plastics niet.
Hars
Hyatt maakte zijn biljartbal van gomhars, dat uit de bast van bomen werd gewonnen, en een ander natuurlijk plastic dat gemaakt werd van de afscheiding van de schellakkever en houtmeel. De bal werd bedekt met collodium, een oplossing van cellulose-nitraat en alcohol. Het collodium vormde, omdat het snel droogde, een dun filmlaagje om de bal.
Explosief
Maar de biljartbal van Hyatt had echter één nadeel: cellulose-nitraat is zeer explosief.
Op het moment dat de ballen elkaar bij het biljarten raakten, zouden ze kunnen exploderen. Gelukkig slaagde Hyatt erin zijn eigen vinding te verbeteren. In 1870 ontdekte hij dat kamfer een prima oplosmiddel was om het explosiegevaar van cellulose-nitraat op te heffen. Vanaf dat moment kon er volop met de kunststof celluloid gewerkt worden. Natuurlijk werd het maken van kunststof in de jaren daarna nog sterk verbeterd, maar de biljartbal wordt nog steeds van kunsthars gemaakt.
Fabrieksgeheim
Hoe precies een biljartbal wordt gemaakt wil de Belgische biljartballenfabrikant Aramith niet zeggen. Fabrieksgeheim dus. Maar het maken van een goede biljartbal duurt bijna 25 dagen. De bal moet namelijk perfect rond zijn. Aramith maakt duizend verschillende ballen, voor elke biljarttak (o.a. carambole, snooker, pool en eightball) is er een aparte bal.
Goedkoop
Zo’n biljartbal van kunststof blijkt overigens niet alleen goedkoper, maar bovendien ook beter te zijn dan zijn ivoren voorganger. Ivoor is namelijk gevoelig voor temperatuurschommelingen, kunststof niet. Overigens moet een bal volgens de Nederlandse biljartbond een diameter hebben van 61 tot 61,5 millimeter en een gewicht tussen de 205 en 220 gram.
Slijtage
Door het rollen over het laken slijten de ballen, ongeveer 1,5 millimeter per jaar. Een biljartbal gaat daarom ongeveer vijfhonderd speeluren mee.
Alle basis principes van het biljartspel voor een goede start met Marc Massé.
Europees kampioen, auteur van de opvoedkundige programma’s van de Franse biljart bond. Snelle toegang tot het thema dat u wilt via diverse interactieve menu’s:
Regelmatig krijgen wij de meest uiteenlopende vragen over biljarts, onderhoudt, ballen, verwarming en accessoires, hier proberen wij er een aantal te beantwoorden. Staat uw vraag er niet tussen, stel hem via email, of via het reactievenster onderaan de pagina.
Het komt erop neer dat je het biljart voor een deel moet demonteren, het oude laken eraf, het nieuwe erop en weer monteren.
Te beginnen bij de afdeklijsten net onder de biljartbanden, als je deze hebt losgehaald dan kun je ook de banden los halen. (wel even van tevoren merktekens controleren en indien nodig aanbrengen welke band waar hoort)
Het laken van de banden verwijderen
Als je de banden los hebt dan zie je aan de onderkand van de bandenlijst een heleboel nietjes waar het laken aan de onderkant mee vastzit, deze haal je er allemaal uit. (Natuurlijk alleen als je ook genoeg laken hebt om de banden opnieuw te bekleden) Let wel op de manier waarop de hoeken aan de onderzijde zijn dichtgeniet, zo moet het ook weer worden! (dus band voor band afwerken, dan kun je nog eens kijken hoe het zit)
Heb je alle nietjes eruit en is het laken aan de onderkant van de bandenlijst los dan zie je dat het laken aan de bovenkant geklemd zit met houten of kunsstof klemlatjes, (de zogenaamde intiklatjes) deze haal je er ook uit, maar wel voorzichtig om ze niet te beschadigen. Leg deze bij de banden waar ze bij horen op de volgorde zoals ze er zijn uit gekomen.
De banden heb je nu kaal.
Het laken van de tafel verwijderen
Het speelveld is hetzelfde, hier haal je ook alle nietjes uit en daarna het laken eraf.
Alles netjes afnemen met een stoffer en eventueel een stofzuiger, dit is heel belangrijk, het speelveld moet superschoon zijn want elk stofje of klein pluisje onder het laken kan de bal al beïnvloeden.
Het laken leggen
Nu kun je het nieuw laken gaan “leggen” zoals dat heet. Benodigdheden: Beetje technisch inzicht en een goed nietapparaat, de zogenaamde tacker. En een veiligheidsbril niet te vergeten.
Op de eerste hoek het laken vastzetten, daarna langs de lange zijde naar de andere hoek, op gevoel aanspannen en ook vastzetten.
Daarna van de eerste hoek langs de korte zijde naar de andere hoek, aanspannen en hoek vast zetten.
Daarna de korte lengte vastnieten, daarna de lange………dit was het makkelijke gedeelte………
Nu moet je tegenover jou eerste hoek het laken goed aanspannen, is het je eerste keer dan kun je opmeten hoeveel lengte je aan de gespannen zijdes overhoud en dat aftekenen op de nog aan te spannen hoek, zo heb je een richtlijn hoe strak of het moet.
Heb je dat voor elkaar, is het laken mooi aangespannen en de hoek op een paar punten vastgezet dan doe je eerst de korte zijde, deze moet mooi en evenwijdig worden vastgezet.
Daarna ben je bijna klaar met het speelveld, alleen de lange zijde nog, hierbij geld ook weer, mooi en evenwijdig vastzetten. Als je het goed hebt afgetekend dan kom je precies uit en hou je aan elke zijde een evenwijdige strook laken over.
Nu de banden nog:
Bij de banden is het iets anders, hier moet eerst het laken geklemd worden.
Begin met 1 kant het laken te klemmen, (met de intiklatjes) daarna iets aanspannen en aan de andere kant klemmen, daarna het tussenliggende laken gelijkmatig klemmen met de klemlat.
De klemlat met een hamer en een vlak en schoon braamvrij kunststof of houten klosje vast tikken, natuurlijk met beleid.
Daarna de onderzijde:
In het midden beginnen, rustig aantrekken, niet te strak en vastnieten, daarna naar de buitenzijdes werken en alles even strak als de eerste stap… mits die goed was!
Als het goed is heb je onthouden hoe de hoekjes zaten dus maak je ze op eenzelfde manier weer vast.
Zover het bekleden, daarna kun je de banden en lijsten weer in omgekeerde volgorde gaan monteren. (let op de merktekens die je hebt aangebracht)
Suc6
