Nuovo Prova Biljart – de ‘klapschaats onder de biljarts’

Nuovo Prova Biljart - De ‘klapschaats onder de biljarts’ - Gijs van Hattum (links)
Nuovo Prova Biljart – De ‘klapschaats onder de biljarts’ – Gijs van Hattum (links)

Zo wordt zijn schepping aan de bar van café-restaurant Ripperda in Den Nul al gekscherend genoemd. Gijs van Hattum uit Bennekom vindt die vergelijking zo gek nog niet. De bedenker en ontwerper van een nieuw soort biljarttafel – zonder leisteen – is er zeker van dat zijn vinding voor een stevige omwenteling gaat zorgen in de biljartwereld. Het Europese octrooi is deze week verleend, de strijd om officiële erkenning kan beginnen.

‘Dit is een tafel waar records op gespeeld kunnen worden, in alle speelsoorten. Ik heb het gevoel iets revolutionairs in gang te hebben gezet. De biljartwereld is conservatief en moeilijk van nieuwe mogelijkheden te overtuigen, maar dit gaan ze niet tegenhouden’, aldus Van Hattum, die zelf met een gemiddelde van vijftien een begenadigd kaderspeler is en in het dagelijks leven een firma in meubel- en interieurbouw leidt. ‘Ik heb mijn kennis van het biljarten gecombineerd met mijn werk. Als je zo’n idee moet laten uitwerken kost het een vermogen’’

De biljarttafel van Gijs van Hattum onderscheidt zich van het traditionele biljart doordat het speelveld niet van het zware leisteen is gemaakt maar van de kunststof polyethyleen. Zijn tafel is daarom een stuk lichter. Een ouderwets wedstrijdbiljart met een speelmaat van 230 x 115 centimeter en de officieel voorgeschreven vijf centimeter dikke leiplaat weegt ongeveer achthonderd kilo, die van Van Hattum komt uit op ongeveer vijfhonderd kilo. ‘Met het idee voor een kunststoflei loop ik al acht jaar rond. Ik heb alles geprobeerd. Kunstharsen, pvc, bakeliet. Tegen dit materiaal liep ik bij toeval aan toen mijn bedrijf ergens een kunststofdorpel moest aanleggen. Toen wist ik: dit is het materiaal. Het is onbreekbaar en door oppervlaktebehandeling goed af te stemmen op de speelsoort.’

Het biljart van de Bennekommer is niet alleen aanzienlijk lichter en dus gemakkelijker te verplaatsen, het hoeft ook niet verwarmd te worden. Leisteen is poreus en neemt hierdoor vocht op uit zijn omgeving. Om te voorkomen dat dit de snelheid van het laken beïnvloedt, wordt de leiplaat verwarmd. Van Hattum schat dat zijn biljart een jaarlijkse besparing van 350 tot 500 euro aan energiekosten oplevert en daarom interessant kan zijn voor de thuismarkt. In Nederland staan 20.000 professionele biljarttafels, waarvan duizend bij beoefenaren van het biljartspel thuis.

Topspelers
Ook de eerste spelresultaten op het leisteenloze biljart openen mooie perspectieven. Zes Nederlandse topspelers onder wie Jos Bongers, John van der Stappen en Rene Luijstenburg hebben de tafel in het bedrijf van Gijs uitgeprobeerd en zijn positief in hun oordeel. Het biljart reageert beter en zowel de directe stoot als de piqué (kopstoot op de bal) lopen gemakkelijker. Van Hattum verwacht dat, wanneer de vaderlandse biljarttop zijn tafel heeft geaccepteerd, het succes vanzelf komt. ‘Een biljarter loopt achter de top aan. Als een profbiljarter als Dick Jaspers dit een goed biljart vindt willen anderen die tafel ook.’

Het nieuwe biljart beleeft dit weekeinde met vier exemplaren zijn officiële première op het Karel Lassche Invitatietoernooi (kader 38/2) in zaal Ripperda in Den Nul. Van Hattum organiseert dit toernooi op persoonlijke titel en heeft voor het gebruik van zijn tafels geen officiële toestemming nodig van de Nederlandse Biljart Bond (NBB). Alle spelers kunnen na afloop van het toernooi hun mening over het leisteenloze biljart kwijt op een enquêteformulier. Na het toernooi blijven er twee tafels bij Ripperda staan, een krijgt een plekje bij een goeie biljarter in Maastricht en de vierde gaat naar een showroom.

Helaas ging het bedrijf Gijs van Hattum Biljarts in 2007 failliet.

Artistique Billiard

Artistique Billiard
Artistique Billiard

Ontdek het artistiek biljarten met een meester in deze specialiteit :

Jean Reverchon, Wereldkampioen en wereldrecordhouder, vier maal winnaar van de ‘Canal+ Trophy’ Inclusief de 32 nieuwe figuren van het nieuwe officiele programma.

Selecteer de figuren die u wilt via de verschillende interactieve menu’s

Fantasie bonus met meer dan 10 niet officiele stoten

Talen: Frans en Engels

Speelduur: 1 uur en 30 minuten PAL/DVD9

Alle leeftijden

Frans van Lingen – Biljarten is een kunst

Frans van Lingen – Biljarten is een kunst
Frans van Lingen – Biljarten is een kunst

De oorsprong van het biljartspel is in nevelen gehuld.

Het meest lijkt het nog op een amalgaam van verscheidene antieke en middeleeuwse balspelen die tijdens de Renaissance samenvloeiden tot een spel op een omrande tafel gespeeld met twee ivoren ballen voortgeslagen door houten biljartstokken.

Een spel voor koningen, koninginnen, de adel, edelmogende burgerheren en niet te vergeten de clerus en waarbij vaak zwaar werd gegokt. Het spel won snel terrein. Koffiehuizen, musico’s, sociëteiten, bierlokalen en tenslotte de grand-café’s schaften zich – om haar clientèle te behagen – in de I8e en 19e eeuw aanvankelijk een, later meerdere biljarttafels aan.

Cafeetjes en kroegen konden niet achterblijven. Niet in het minst gevoed door de vele demonstraties van professionele biljartspelers uit het binnenland en verre buitenlanden werd het biljarten populair bij de middenklasse en tenslotte de gewone werkman.

De opkomst van het verenigingsleven vanaf het eind van de 19e eeuw leidde tot de oprichting van vele biljartclubs, waar men zich met gelijkgestemden in de avonduren kon verpozen. Rijke verenigingen soms, veelal aangesloten bij de in 1911 opgerichte Nederlandse Biljartbond.

En voor de arbeiders waren er de armeluiclubjes, al of niet onderdeel uitmakend van plaatselijke categorale koepels. Het spel floreerde vooral in de vijftiger en zestiger jaren van de afgelopen eeuw, maar raakte de laatste decennia in de grote steden – en zeker Amsterdam – door vergrijzing en gebrek aan nieuwe aanwas langzaam in de versukkeling. De komst van het pool en snooker kon het tij niet keren.

Verenigingen werden opgeheven, archieven bij het grof vuil gezet. Hoogste tijd om ontstaan en ontwikkeling van het spel vast te leggen en voor het eerst in een ruimer verband te plaatsen.

Over de schrijver: Frans van Lingen (Amsterdam, 1948 -), zelf een telg uit een familie van schrijnwerkers en biljartmakers verzamelde gedurende twee decennia veel, bijna verloren gewaand archiefmateriaal en verwante parafernalia van meerdere Amsterdamse biljartverenigingen. Dit leidde tot een overzicht van het spel waarbij de nadruk niet alleen ligt op de bekende namen maar ook op de maatschappelijk – culturele context waarbinnen het spel werd en wordt gespeeld, en waarbij de hoofdstad lange tijd voor zichzelf een leidende rol opeiste. Hij is beheerder van het archief van de Amsterdamse biljartvereniging H.E.T.-E.Y (1922-) en de vereniging Insulinde (1911-). Onderdeel van dit archief is een unieke verzameling foto’s en biljartaffiches uit de twintiger en dertiger jaren van de afgelopen eeuw welke hier voor het eerst integraal worden getoond.

  • Auteur: Frans van Lingen i.s.m. U2pi
  • Plaats: Amsterdam
  • Jaar: 2014
  • ISBN: 978-90-8759-414-6
  • Omslag: Hardcover A4-formaat
  • Pagina’s: 514
  • Illustraties: 450, waarvan ca. 60 in kleur
  • Met literatuuropgave en register