Francois Mingaud

De uitvinder van de pomerans

François Mingaud, getekend door C. Rodius in 1827.
François Mingaud, getekend door C. Rodius in 1827.

Francois Mingaud werd op 4 januari 1771 te Vauvert (Cail) in Frankrijk geboren, hij was de zoon van Paul Mingaud en van Suzanna Estanova. Hij overleed op 23 december 1847, op de Hoogstraat 305 te Rotterdam. Francois was toen leeftijd 76 jaar, 11 maanden en 19 dagen oud. Hij werd begraven op de Crooswijkse begraafplaats in Rotterdam.
Van zijn Franse tijd is niet veel bekend. Wél dat hij een kapitein was bij het Franse leger en dat hij een aantal jaren in een Franse gevangenis verbleef, waarschijnlijk om politieke redenen. (Als officier in het leger van Napoleon heeft François Mingaud vast gezeten in de Bastille als politiek gevangene. Het hoe weet niemand, maar François kreeg het voor elkaar een biljart geplaatst te krijgen in zijn cel. Hier verfijnde hij het spel en vroeg hij zelfs na zijn vrijlating toestemming om terug te keren in zijn cel. Hij wilde namelijk zijn spel perfectioneren.)

Die tijd gebruikte hij om op het aanwezige biljart allerlei experimenten uit te voeren, mede door zijn van een lederen pomerans voorziene keu.

Hét belangrijkste in de evolutie naar het moderne biljartspel was echter de uitvinding van de pomerans, die het mogelijk maakte om een rotatie te geven aan de speelbal, en alle vorsers zijn het erover eens dat dit het werk was de Franse legerkapitein Mingaud in het jaar 1807.
Hoogstraad-305-Mingaud
Hoogstraat 305 te Rotterdam

Toen Mingaud zijn tijd uitgezeten had was hij eigenlijk nog niet klaar met zijn studie.
Hij verzocht daarom de autoriteiten het verblijf in de gevangenis te verlengen ten einde zijn proefnemingen te voltooien. Toen hij dan ook definitief zijn “behuizing in de Bastille” vaarwel kon zeggen was Mingaud op dat moment (vanzelfsprekend) de beste biljartspeler ter wereld. In 1827 publiceerde hij een boek “Noble Jeu De Billard (in de Engelse vertaling “The Noble Game Of Billiards“). Het boek bestaat vooral uit een 40-tal diagrammen waarop (voor die tijd) fantastische oplossingen waren gegeven met een klein stukje tekst.
De auteur noemt zich op het titelblad “ancien capitaine infanterie au service de la France.”
De Engelse vertaling was het werk van de Engelse biljartfabrikant John Thurston nadat deze een demonstratie van Mingaud in Londen had meegemaakt.
Francois Mingaud was hervormd en leefde als gescheiden echtgenoot van Marguérite Boissier. Rond 1834 verhuisde Mingaud naar Rotterdam, alwaar hij op 30 september 1835 in het huwelijk trad met ene Coosje Hegelmeijer, die in de Hoogstraat een “dameswinkel” bezat. Dit huwelijk – het was voor beiden het tweede. Jacoba Wilhelmina Helena Hegelmeyer, geboren te Rotterdam op 10 mei 1774, hervormd, dochter van Carel en Johanna Jacoba van Gasten, weduwe van Ludovicus Peters, was toen 61 jaar oud, ze overleed op donderdag 17 november 1856 te Rotterdam en was 82 jaar en 6 maanden oud. Het pand (Hoogstraat 305 te Rotterdam) is helaas verdwenen door de bombardementen in de tweede wereldoorlog.
Mingaud bestudeerde op de bovenachterkamer wetenschappelijk alle biljartstoten, die hij “onbedrevenen” door toeval had zien maken.

In het opzoekingswerk van de Nederlander Cees Sprangers naar Mingaud vind je de volgende “biografie” geschreven door een zekere “Nurks” in 1865:
“Gedurende jaren achtereen, oefende hij zich in het biljartspel, vond het gebruik uit der pomeransen en speelde onbeschrijfelijk vast en schoon.
Tot het laatst in zijn leven, kwam hij elke week in het Londonsch koffijhuis, aan de West-Nieuwland te Rotterdam, waar hij vroeger eiken avond, later, ouder wordende, slechts nu en dan eene partij speelde of vreemde stooten aanwees.
Wanneer hij wilde, carambolleerde hij altijd (*), trok de ballen terug, of liet ze doorschieten ,schuins of met slingers loopen, als een orkaan over het biljart vliegen en dan opeens stilstaan, of omgekeerd, kruipende wegstooten en na een bal geraakt te hebben, tienmaal (*) harder voortrollen. Rondom een hoed (de eerste vorm van massé?) speelde hij carambole; om kort te gaan, men kon niets zoo dwaas bedenken of hij deed het naar verlangen, zelfs de meest onmogelijke 4, 5 en 7 stooten (over 4,5 of 7 banden ?).
Hij speelde ook wel eens eene partij enkel uit “beesten” bestaande, doch zonder ze ooit te missen.(*) Hij was steeds gezond, werd zeer oud en dankte dit aan beweging, die hij in de gevangenis door het biljart had kunnen blijven nemen.” (in het café werd hij gaarne ‘M. le Capitaine’ genoemd)

(*) in het artikel vallen de overdrijvingen die eigen zijn aan geschiedschrijvers op, net zoals mij opviel in een biografie over Mozart, waarin voor de goedgelovige beweerd wordt dat Mozart in zijn korte leven meer muziekstukken schreef dan meerdere andere mensen samen, over een normale levenstijd, theoretisch zouden kunnen schrijven…
Nu, de overdrijvingen opzij gelaten, Mingaud zal voor die tijd beslist wel zeer speciale dingen op een biljart hebben gedaan.
Volgens dezelfde vorser Cees Sprangers stamt de moderne vorm van een biljartkeu voort uit een kruk die Mingaud, na zijn opgelopen verwondingen als kapitein in het Franse leger in de bloedige veldslagen opliep, nodig had om zich voort te bewegen. Hij gebruikte in oorsprong een “veerkrachtig stukje klei”, bevestigd aan het einde van zijn kruk om een rotatie te kunnen geven aan de speelbal.
Tijdens zijn reeds vermeld verblijf in de gevangenis verving hij dit door een stukje leder.
De keu en de pomerans waren geboren.
Het smeren van krijt aan de pomerans om ketsen te voorkomen, is wellicht ook het eerst door hem gedaan. Na zijn ontdekkingen werden de eerste modernere versies van keuen, ballen, krijt en biljarttafels gecommercialiseerd door gerenommeerde biljartfabrikanten.
In België blijft van al deze oude glorie alleen nog de firma Thissen als familiebedrijf over, in 1898 opgericht te Antwerpen door Michael Thissen en Maria Sleghers.

Terry van Erp
Bronnen: Internet en eigen onderzoek.

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Winkels in de regio

GenoegKeus-logoGenoeg Keu’s
Seterseweg 4
4903 RV Oosterhout
Telefoon: 06-52680744
Telefoon: 0161-411572
Email: info@genoegkeus-shop.nl
WWW: genoegkeus-shop.nl
Internet: genoegkeus.nl
Openingstijden:
Maandag tot en met vrijdag van 10:00 tot 21:00 uur.
Zaterdag van 10:00 tot en met 18:00 uur.
Zondag op afspraak.


stoffelen-logoStoffelen Biljarts
Dijklaan 133
4814CC Breda
Telefoon: 076 – 5217740
Mobiel: 06 – 22626060
Email: info@stoffelenbreda.nl
WWW: stoffelenbreda.nl
Openingstijden winkel:
Maandag, dinsdag, woensdag en vrijdag: Alleen op afspraak. Wel telefonisch bereikbaar.
Donderdag: 09:00 tot 21:00 – reparaties klaar terwijl u wacht
Zaterdag: 10:00 tot 16:00 – reparaties klaar terwijl u wacht


biljartspecialist-brabant-reclameBiljartspecialist Brabant
Bisschop Zwijsenstraat 75
5021 KA, Tilburg
WWW: biljartspecialist.nl
Email: info@biljartspecialist.nl
Telefoon: 06 51576258


De Ronde Biljarts (opgeheven per 07-12-2013)
Catharinastraat 2
4901 GR Oosterhout
Kastanjelaan 72
Telefoon: 0162-426103
De Ronde Biljarts (opgeheven per 07-12-2013)
Middenlaan 37
4902PP Oosterhout
Telefoon. 0162-451231


fdv-logoFDV Biljartbenodigheden
Hoofdstraat 146
5121 JJ Rijen
Noord Brabant
Telefoon: 06 – 27464618
Email: info@fdvbiljart-keu.com
WWW: fdvbiljart-keu.com


Snijders-biljarts-01Anton Snijders Biljarts
Industrieweg 90, Waalwijk
Noord Brabant
Telefoon: 0416-330852
Email: info@snijdersbiljarts.nl
WWW: snijdersbiljarts.nl


Frans van Erp Biljarts
Oisterwijksebaan 87
5018CA Tilburg
Noord Brabant
Telefoon: 013-5357744


Biljartboetiek
Emmaplein 28
4615 KK Bergen op Zoom
Telefoon: 0164 – 244164
Email: biljarts@concepts.nl


de-distel-biljarts-logoDe Distel Biljarts B.V.
Scherpdeel 20 A
4703 RJ Roosendaal
Telefoon: 0165 – 563800
Email: verkoop@dedistelbiljarts.nl
WWW: dedistelbiljarts.nl
Openingstijden:
Woensdag: van 13:00 tot 17:00 uur
Zaterdag: 13:00 tot 16:00 uur
Alle dagen open op afspraak.


Dekkers Biljarts
Dorpsstraat 73a
5241 EB Rosmalen
Telefoon: 073 – 6415464
Fax: 073 – 6445344


eurobiljarts-01EUROBILJARTS
Op de Bree 30
6099CN Maasgouw-Beegden
Tel: 0475-578011
GSM: 0653800185
Email: verkoop@eurobiljarts.eu
WWW: eurobiljarts.eu
Openingstijden:
Maandag: 13.30u tot 17.30u
Dinsdag en woensdag: 11.00u tot 17.30u
Zaterdag van 11.00u tot 17.00u
Buiten deze tijden alleen op telefonische afspraak


Rini van Bracht Biljarts
Kamillestraat 7
5143 CH  Waalwijk
Telefoon: 0416-332044


De Biljartboetiek
Emmaplein 28
4615 KK Bergen op Zoom
Tel: 0164-244164
Email: biljart1@planet.nl
WWW: http://www.biljartboetiek.nl/
Openingstijden:
Maandag 13:00 – 17:30
Dinsdag, woensdag en donderdag 11:15 – 17:30
Vrijdag 11:15 – 17:00
Zaterdag 10:00 – 14:00 – Zondag Gesloten – Verder volgens afspraak!


Logo-biljardfabriek-het oostenBiljartfabriek Het Oosten
Grotestraat 260
7443 BW Nijverdal
Telefoon: 0548-618866
GSM: 06-55190777
Email: info@biljartfabriek-het-oosten.nl
Internet: biljartfabriek-het-oosten.nl
Openingstijden:
Maandag t/m vrijdag vanaf 09:00 tot 17:00 uur
Zaterdag en/of ’s avonds geopend op afspraak.


eureka-logo-01Eureka Billard Fabriek
Hoogstraat 123
5258 BC Berlicum
Telefoon: 073 503 12 64
Fax: 073 503 18 99
Email: info@biljartkeu.com
Internet: biljartkeu.com
WWW: biljartkeu.nl
Openingstijden:
Maandag t/m Vrijdag : 09.00 – 17.30 uur
Zaterdag : 10.00 – 16.00 uur
Lunchpauze : 12.00 – 13.00 uur


vandenbroekbiljarts.nlVan den Broek Biljarts
LET OP: M.i. van 1 februari 2017 verhuist maar:
Bolderweg 37 A/B
1332 AZ Almere
Telefoon: 0365374054
Mobiel: 06 54343800
Email: info@vandenbroekbiljarts.nl
Internet: vandenbroekbiljarts.nl
Openingstijden winkel:
Maandag: alleen op afspraak. Wel telefonisch bereikbaar
Dinsdag: 10:00 tot 16:30
Woensdag: 13:00 tot 16:30 Let op ! Wel telefonisch bereikbaar
Donderdag: 10:00 tot 16:30
Vrijdag: 10:00 tot 16:30


ahbiljarts-logoV.O.F. Arno Hendriksen Biljarts
In de Mehre 85-87
6114 NE Susteren
Limburg
Telefoon: 046–4493407
Mobiel: 06–22233168
Keu monteur: 06-37304637 (ook whatsapp)
Email: ahbiljarts@home.nl
Internet: ahbiljarts.nl
Openingstijden winkel:
Maandag tm zaterdag: 12:00 tot 17:00
Woensdag: gesloten


biljartshopcees-01Biljartshopcees
Breedeway 8
3371 CX
Hardinxveld-Giessendam
Zuid Holland
Telefoon:
Mobiel: 06-51805103 (bereikbaar Van 9.00 / 17.00 uur)
Email: info@biljartshopcees.nl
Internet: biljartshopcees.nl


biljart010Biljartsport Rotterdam
horsenerf 4
3067 SW Rotterdam
Zuid Holland
Telefoon: 010-4560564
Mobiel: 06-20583780
Email: info@biljart010.nl
Internet: biljart010.nl


betuwe-biljarts-01Betuwe Biljarts
Westluidensestraat 16
4001NG Tiel
Telefoon: 0344-607457
Mobiel:
Email: info@betuwebiljarts.nl
Internet: betuwebiljarts.nl


A1-biljarts-01A1 Biljarts V.O.F.
Illinckstraat 6
6961 DM Eerbeek
Gelderland
Telefoon: 0313-656122
Fax: 0313-659915
Mobiel: 06-53355131
Email: info@a1biljarts.nl
Internet: a1biljarts.nl


Staat uw winkel of webshop niet in deze lijst, of kloppen uw gegevens niet meer, mail ons uw gegevens en eventueel logo en we vermelden uw gegevens.

Webwinkel van Buffalo

Biljartlegende Piet van de Pol eeuw geleden in Charlois geboren

Iedereen die wel eens een biljartkeu in zijn handen heeft gehad, weet hoe moeilijk het is een serie caramboles te maken. Piet van de Pol had er geen moeite mee. Hij was de eerste biljarter ter wereld die een partij in één beurt (een serie van 400!) uitmaakte.
Negenentwintig nationale, zeven Europese en twee wereldtitels schreef hij op zijn erelijst. Daarnaast was Piet trotse Rotterdammer en Feyenoord-aanhanger.

Kaderspecialist Piet van de Pol was zowel wereld- als Europees – en Nederlands kampioen
Kaderspecialist Piet van de Pol was zowel wereld- als Europees – en Nederlands kampioen

Biljartlegende
Bij ons thuis werd ook gebiljart. In de huiskamer op een klein biljart dat op de eettafel werd gelegd. Als de rest van het meubilair aan de kant was geschoven, kon het spel beginnen. Mijn vader speelde niet onverdienstelijk, regelmatig zei hij zo goed te zijn als Piet van de Pol. Ja, Piet van de Pol was een grootheid, zeg maar de Abe Lenstra van de Nederlandse biljartsport. Ik moest er aan terugdenken toen ik Van de Pol in 1989 voor het eerst ontmoette. Daarna hebben we elkaar vaker gezien, ook in zijn ‘buitenverblijf’ in Rockanje. Goede herinneringen bewaar ik aan de keren dat hij mij opzocht in het Gemeentearchief. In de hal bij mijn kamer stond een biljart. Piet vond het een fraai exemplaar, maar toch heb ik hem nimmer kunnen verleiden tot het maken van een carambole. Hij zei het spel allang te hebben afgezworen: “Als je wereldkampioen bent geweest, denken de mensen dat je altijd goed kunt blijven biljarten en dat is niet zo.” Typisch Piet zo’n uitspraak, je doet het perfect of helemaal niet. Nadat we een tijdje over zijn glorierijke tijden en zijn geliefde club Feyenoord spraken, zette Piet koers naar zijn voormalige café-biljartzaal aan de Goudsesingel. Nee, niet om te biljarten maar om te schaken.

Natuurtalent
Pieter Jacobus van de Pol werd 21 september 1907 geboren in Charlois, waar zijn vader Gerrit een café had.
Al op jonge leeftijd schotelde hij de stamgasten series van honderd voor. Hij was een natuurtalent en op zijn dertiende werd hij lid van Biljartvereniging ‘De Spil’. Later stapte Kies voor een familiebedrijf met 5 generaties ervaring hij over naar de ‘De Maasstad’. Zijn dressuur van de biljartballen was ongelooflijk. Geen toeval dat Piet zich voelde aangetrokken tot het kaderspel. Zijn deelname aan de Nederlands kampioenschappen in 1932 en 1933 leek het begin van een glorierijke sportloopbaan. Zijn eerste vrouw deelde zijn sportieve interesses echter niet. Piet respecteerde haar standpunt en borg zijn biljartkeus op. Toen zijn vrouw overleed, nam hij het spel weer op. Alsof hij niet was weggeweest, stond hij in 1939 bij het Nederlands kampioenschap kaderspel weer achter de biljarttafel. Daarna begon zijn succesverhaal. Vooral 1947 valt daarbij op. Hij won toen een wereldtitel, twee Europese titels en een Nederlands kampioenschap.

De Lange
Piet – door zijn rijzige gestalte werd hij ‘de lange’ genoemd – kon smakelijk over zijn biljartavonturen vertellen. Zoals over het WK in Buenos Aires, in 1951, toen hij oog in oog met Evita Perón stond. In mei 1958 trok hij de aandacht van de sportwereld toen hij in Gent als eerste biljarter 400 caramboles in één beurt maakte. Naast biljarter was Van de Pol ook ondernemer. Zijn biljartzaken waren achtereenvolgens in de Tidemanstraat, Ammanstraat en aan de Goudsesingel. Piet was een volbloed Rotterdammer. Op Amsterdam en Amsterdamse biljarters had hij het niet. Kwam je aan Rotterdam of zijn geliefde Feyenoord, dan kwam je aan Piet. Het wekte dan ook de nodige verbazing dat hij omstreeks 1961 een huis in Rockanje kocht. Aanvankelijk gingen hij en zijn Amsterdamse(!) Fie de Hollander – met wie hij in 1942 was getrouwd – alleen op vrije dagen naar de badplaats. In 1970 vestigden zij er zich met hun twee zoons definitief. Niet dat hij daarmee Rotterdam had afgezworen. Integendeel, wekelijks was hij in de Maasstad te vinden. Bijvoorbeeld, om een partijtje schaak te spelen in zijn vroegere zaak – inmiddels ‘Imperator’ geheten – of om de wedstrijden van Feyenoord te bezoeken.
Thuis in Rockanje hadden zijn dieren – van wat voor pluimage dan ook – een goede vriend aan hem.

Alles bereikt
Hij sloot zijn sportieve loopbaan in 1967 af. Hij vond het welletjes.
Bovendien had hij alles bereikt wat mogelijk was. Ontelbare records en grote titels.
Piet van de Pol overleed in 1996. Net als hijzelf altijd deed, zou je over hem nog uren kunnen vertellen. Over zijn humor en perfectionisme, zijn Feyenoord, de gelijknamige biljartclub in Zeddam of over zijn vriendschappen met andere sporters. Verhalen die je doen terugdenken aan een uniek mens. Goed dat we door middel van zijn handafdrukken in de tegels op de boulevard van de Schiedamsedijk en de singel die zijn naam draagt in Nieuw Terbregge nog dagelijks worden herinnerd aan de grote biljartkampioen die hij voor Nederland en Rotterdam is geweest.

Bron: De Oud Rotterdammer